Vekâlet savaşları

Ukrayna’da savaşın müzakere masasında sonlanması gerekecek. Ancak vekâlet savaşı kızışıyor ve mevcut savaş alanının çok ötesine uzanan sonuçları olacak.

Jeremy SCAHILL

Beyaz Saray korkunç işgalin sularında Putin’in kanının kokusunu alıyor. Silah akışı, yaptırımlar ve diğer ekonomik savaş adımlarının nihai amacı, sadece Ukrayna’yı savunmak ve rejime işgalin bedelini ödetmek değil, aynı zamanda rejimin çöküşünü hızlandırmak. Biden Polonya’ya yaptığı son ziyarette, “Bu adam iktidarda kalamaz” diye konuştu. Beyaz Saray ise bu ifadelere dair; politikalarında bir değişiklik olmadığını, bu ifadelerin sadece başkanın haklı öfkesinin anlık bir dışavurumundan ibaret olduğunun altını çizerek ılımlı bir açıklama getirdi.

GÜÇ OYUNU

Ukrayna’da Putin tarafından yürütülen bu savaş, bir tarafıyla da ABD, NATO ve Rusya arasındaki daha büyük bir jeopolitik savaşın parçası. Barack Obama döneminde savunma sekreterliğini yürütmüş ve eski CIA yöneticisi olan Leon Panetta “Bu çatışmanın içinde biz de varız. Dile getirsek de getirmesek de bu savaş aynı zamanda Rusya’ya karşı verdiğimiz bir vekâlet savaşıdır” açıklamalarını yaptı. 17 Mart’ta Bloomberg News’e konuşan Panetta, ABD stratejisini şu ifadelerle ortaya koydu: “Bu konu hata götürmezdir: Diplomasiyi, avantaja çeviremediğimiz, Ukraynalılar avantaja çeviremediği sürece hiçbir yere varmayız. Açıkça söylemek gerekirse bu kozu elde etmenin yolu da savaşa fiilen dahil olmak ve Rusları öldürmektir. Ukraynalıların yapması gereken de bu. Mücadeleyi sürdürmeliyiz. Bu bir güç oyunu. Putin güçten anlasa da diplomasiden pek anlamıyor.”

SAVAŞ ENDİŞESİ

Ukrayna’nın Batı’ya yönelik askeri destek ve eylem çağrıları kendi ülkeleri için haklı çağrılar olsa da, dünyanın geri kalanının çıkarına olmayabilir. Özellikle de nükleer savaş veya III. Dünya Savaşı yaşanacağına dair endişeler veya işgal gerekçesini tanıyarak müzakere yoluyla bir çözümle, yaşanabilecek bu kıyamet senaryosundan kaçınma arzusu, Putin’e teslim olunduğu ve suyuna gidildiği anlamına gelmez. Bu ancak sağduyu anlamına gelebilir.

BEKLENEN OLMADI

Putin, tüm Ukrayna’yı ele geçirmeyi ve emperyalist bir işgalci olmayı amaçlasa da amaçlamasa da, işgalinin Ukrayna hükümetinin çökmesine ve liderlerinin korku içinde kaçmasına neden olabileceğine inanmıştı. Fakat bu olmadı. Bunun yerine, Kiev dışındaki ABD ve NATO’nun Ukrayna’da bulunan silahlı kuvvetleri, Rus birlikleriyle çetin biçimde savaştı ve onlara karşı savaş alanında önemli kayıplar da verdirdi.

Savaşı sona erdirmek için yapılan müzakerelerdeki en tartışmalı konu NATO üyeliği meselesi olmayacak gibi görünüyor. Zelenski, AB’ye katılma arayışını sürdürmek istese de savaşı sona erdirmek için Ukrayna’nın bu hırsından vazgeçmesi ve tarafsız ve bağlantısız bir statü benimsemesi gerektiğini hâlihazırda kabul etmiş durumda. Rusya, Moskova’nın gelecekteki askeri eylemleri durumunda Ukrayna’nın Batılı güçler tarafından savunulmasını tetikleyebilecek bir arka kapı haline getirebilecek Kiev’in “Madde 5” statüsünü kazanmaya yönelik her türlü girişimine kesinlikle karşı çıkacaktır.

ODAK DONBASS

Türkiye’de son zamanlarda gerçekleştirilen müzakerelerden çıkan raporlardan hareketle, en tahrik edici sorular Donbass bölgesindeki güçler üzerinden dönecek gibi gözüküyor. Ukrayna; Donetsk ve Luhansk’ta Putin’in tanıdığı bağımsızlık deklarasyonlarının ortadan kalkması anlamına gelen işgal öncesindeki statükoya dönülmesini istediğini etkili bir şekilde belirtti. Donbass üzerinde kontrolünü genişleten ve daha fazla toprağa el koyan Rusya’nın bunu kabul etmesi ihtimal dâhilinde değil. Bu dinamik makul bir çözümü geciktirip tıkayabilir ve Zelenski ve Putin arasındaki potansiyel bir zirvede merkezi odak haline gelecektir.

SİLAH AKIŞI SAVAŞ DEMEK

Tarafların üzerine anlaştığı bir detaylı anlaşma durumunda, Batı’dan Ukrayna’ya yönelik silah akışı ve Rusya’nın Donbass güçlerine yönelik askeri desteği, gelecek yıllar boyu sürecek daimi bir savaş durumunun oluşmasına yol açacaktır. Savaş ve kan gölünün işareti olan bir kara bulut, doğu Ukrayna’nın üzerinde dolaşmaya devam edecektir. ABD ve diğer NATO orduları Ukrayna’da talimlerine devam ederlerse ki Biden böyle olması gerektiğine işaret etti, bu olayların hızlıca tırmanması riskinin hep var olacağı anlamına geliyor.

KAZANAN SİLAH BARONLARI

Bu altı haftalık savaş, savaş endüstrisini coşturdu. Washington’da Biden, 813 milyar dolarla ABD’nin tarihindeki en büyük “savunma” bütçesini teklif etti. Almanya ve diğer Avrupa ülkeleri açıktan açığa daha fazla silah satın alıp satmaya ve savunmaya daha fazla harcama yapmaya başvurdular. NATO Avrupa’daki kalıcı askeri varlığını genişletme imkânını arttırıyor ve Washington güvenlik meseleleri üzerinden Avrupa’daki politik hâkimiyetini ortaya koyuyor. Ancak ABD ve NATO müttefikleri tarafından geliştirilen küresel ülkü birliği imajına rağmen, Çin, Hindistan, Endonezya ve NATO üyesi Türkiye gibi pek çok büyük ve güçlü ülke, vekâlet savaşı ve Rusya’yı şeytanlaştırarak yaptırım uygulama politikasında Washington’ın savaş tamtamlarına uyum sağlamıyor.
Ukrayna’da açık savaşın müzakere masasında sonlanması gerekecek. Ancak vekâlet savaşı kızışıyor ve mevcut savaş alanının çok ötesine uzanan sonuçları olacak.

BirGün Çeviri Kolektifi tarafındanThe Intercept’den çevrilmiştir.