ABD Başkanı Donald Trump, 8 Ağustos’ta Azerbaycan Devlet Başkanı İlham Aliyev ve Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan’ı Beyaz Saray’da ağırlayacak.
Zirve, ABD Başkanı Trump’ın özel temsilcisi Steve Witkoff’un son aylarda bölgede yürüttüğü diplomasi trafiğinin ardından düzenleniyor.
Zirveden en büyük iki beklenti, iki ülke arasında yıllardır süren barış anlaşması müzakerelerinde bir ilerleme sağlanması ve Azerbaycan’ı Nahçıvan üzerinden Türkiye’ye bağlayacak Zengezur Koridoru’na dair kararlar alınması.
Bu iki konu başlığı, iki ülkeyle de komşu olan Türkiye’yi de doğrudan etkileyecek.
Reuters: Zengezur Koridoru’nun işletmesi ABD’ye verilecek, adı Trump Koridoru olacak
Reuters haber ajansına konuşan ABD’li yetkililer, Azerbaycan ve Ermenistan’ın 8 Ağustos’ta Beyaz Saray’da barış anlaşmasına gidecek yolu tanımlayan bir çerçeve anlaşma imzalayacağını ve bu anlaşmada Zengezur Koridoru’nun münhasır işletme hakkının ABD’ye verileceğini söyledi.
Ajansın isimlerini gizli tuttuğu yetkililer, Cuma günü imzalanacak belgedeki her kelime üzerinde titizlikle çalışıldığını aktardı.
Yetkililere göre Ermenistan, Zengezur Koridoru’nun münhasır inşa ve işletme hakkını uzun bir vadeyle ABD’ye verecek, adını da Trump Uluslararası Barış ve Kalkınma Koridoru koyacak.
Koridor Ermeni yasalarına göre işletilecek ve ABD bu koridorun inşa ve işletmesini özel konsorsiyumlara ihale edebilecek.
Yetkililere göre anlaşmada Minsk Grubu’nun ortadan kaldırılması da yer alacak.
1992’deki Dağlık Karabağ savaşının ardından barış sağlanması için Fransa, Rusya ve ABD’nin eş başkanlığında kurulan Minsk Grubu, barış anlaşmasının imzalanmasıyla işlevsiz kalacak.
ABD’nin Zengezur Koridoru’nu işletebileceğine dair haberler son aylarda da dünya basınında yer almıştı.
ABD’nin Türkiye Büyükelçisi Tom Barrack, 11 Temmuz’da yaptığı bir konuşmada bu 32 kilometrelik koridorun 100 yıllığına ABD’ye verilmesini ve iki ülkenin de bu yolu serbestçe kullanabilmesini teklif etmişti.
BBC Azerbaycanca Servisi’nden Könül Halilova da “Rusya zayıflamışken, bölgede bu kadar iktisadi imkanlar varken, ABD’nin maddi kazanç elde etmesini her zaman önceleyen Trump yönetimi bundan neden faydalanmasın?” diyor, bunun hem ekonomik hem de stratejik bir üstünlük sağlayacağını söylüyor.
Türkiye’yi nasıl etkileyebilir?
Türkiye, 1992’deki Dağlık Karabağ Savaşı’nın ardından Ermenistan’la sınırlarını kapatmış ve tekrar açılması için Erivan’ın Bakü’yle barış anlaşması imzalaması şartını getirmişti.
Yarınki zirvede bir barış anlaşması imzalanması durumunda, iki ülke arasındaki sınır 30 yıldan uzun bir süreden sonra açılabilir.
Bu da Türkiye’ye yeni bir ticaret pazarı sunabilir.
Zengezur Koridoru konusunda bir adım atılması da Türkiye’yi etkileyebilecek başka bir faktör.
Azerbaycan’ı Nahçıvan’a ve oradan da Türkiye’ye bağlayacak bu koridor iki ülke arasındaki ulaşımı ciddi ölçüde kısaltacak.
Şu anda Ermenistan sınırı kapalı olduğu için Türkiye’den Azerbaycan’a karayolu bağlantısı İran veya Gürcistan üzerinden sağlanıyor.
Türkiye – Azerbaycan bağlantısının sağlanması, Türkiye’nin Hazar Denizi üzerinden Orta Asya’ya erişimini de oldukça kolaylaştıracak.
Zengezur Koridoru’nun karayolu ve demiryolunun yanı sıra gaz ve petrol için boru hatlarını barındırması da mümkün.
Kafkasya’nın Batı için önemi
Zengezur Koridoru yalnızca Türkiye’nin değil, Avrupa Birliği’nin Orta Asya’ya erişimi açısından da büyük önem taşıyor.
Rusya’nın 2022’de Ukrayna’yı kapsamlı işgale başlamasının ardından Kafkasya, Moskova’nın gündeminde geri sıralara düştü.
Avrupa Birliği de bu fırsattan yararlanıp, Sovyetler Birliği’nin çöküşünden bu yana “Rusya’nın arka bahçesi” olarak görülen Kafkasya ve Orta Asya’daki faaliyetlerini son yıllarda artırıyor.
Brüksel bu yıl Orta Asya ülkeleriyle .
Rus gazını almayı sonlandırmak isteyen AB, bunun için Azerbaycan ve Türkmenistan’dan daha fazla gaz almak istiyor.
BBC Azerbaycanca Servisi’nden Könül Halilova, Batı’nın bu adımla hem Rusya’ya hem de İran’a gözdağı vermiş olacağını aktarıyor.
Trump ve barışları
Beyaz Saray, ABD Başkanı Donald Trump’ın küresel bir barış sağlayıcı olduğunu savunuyor.
Başkan Trump, bu yıl göreve başladıktan sonra Ruanda-Demokratik Kongo, Kamboçya- Tayland ve Pakistan- Hindistan çatışmalarının sonlanmasında, yaptığı telefon görüşmelerinin büyük payı olduğunu belirtiyor.
Öte yandan Ukrayna-Rusya ve Hamas- İsrail çatışmalarında istediğini başaramadı.
BBC Azerbaycanca Servisi’nden Könül Halilova, Trump’ın Kafkaslara barış getiren lider olarak anılmak istediğini aktarıyor:
“Aliyev ve Paşinyan bir barış anlaşması imzalayabilirlerse Trump, Rusya, Avrupa Birliği, BM ve diğerlerinin 30 yıldır başaramadığı bir anlaşmazlığı çözen bir lider olarak övünebilecektir.”
