Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, dün X sosyal medya platformundan yaptığı paylaşımda, Türkiye ile Türkmenistan arasında tarihi olarak nitelenen doğal gaz tedarikinin iki ülkenin ilgili şirketleri arasında atılan imzalarla somutlaştığını ve Türkmen gazının akışının 1 Mart itibarıyla başlayacağını duyurmuştu.
Türkiye Enerji Stratejileri ve Politikaları Araştırma Merkezi (TESPAM) Başkanı Oğuzhan Akyener, AA muhabirine yaptığı değerlendirmede, Türk dünyasında enerji entegrasyonu ve işbirliğinin artması, Türkiye’nin doğal gaz ticaret merkezi olma hedefi ve Avrupa Birliği’ne Rus gazına alternatif olabilecek doğal gaz potansiyeline ulaşma ihtimalinin, Türkmen gazını yeniden gündeme getirdiğini belirtti.
Akyener, Türkmen gazının İran üzerinden swap yoluyla ya da uzun vadede Trans-Hazar boru hattı inşa edilerek, bu hat üzerinden sevk edilmesi gibi farklı seçeneklerin değerlendirildiğini ifade etti.
Türkmen gazının miktarının büyük olmamasına rağmen Türk devletleriyle ilişkilerin gelişmesi açısından önemli olduğunu kaydeden Akyener, “Türkiye’de direkt olarak bu doğal gazı alıp batıya kadar taşımamıza bile gerek yok. Kendi doğu bölgelerimizde kullanmamız dahi söz konusu olabilir. Yeter ki bizim sistemimize girsin.” dedi.
Akyener, Türkmen gazının piyasalara etkisine de değinerek şöyle devam etti: “Etkilerine baktığımızda özellikle Türkiye’nin jeostratejik konumunu güçlendiren, doğal gaz ticaret merkezi olma hedefini pekiştiren, Türkiye’nin küçük de olsa enerji arz güvenliğine katkı sağlayan bir adım olacaktır. Bu ticaret başladıktan sonra haliyle artık yeni yatırım imkanları ve daha büyük hacimlerde ticaret olasılıkları daha rahat masaya yatırılacaktır. Aynı zamanda swap opsiyonları dahilinde ilgili güzergah üzerinde kalan ülkelerin de bu bağlamda netliklerini geliştirmeleri gibi hususlarda katkı sağlayacaktır.”
Türkiye’nin son yıllarda Avrupa ülkelerine gaz sevkiyatı yaptığına işaret eden Akyener, “Türkiye’nin artık küçük küçük hacimlerle dahi olsa Balkan ülkelerini besleyecek ilave doğal gaz potansiyeline erişebilmesi bu süreçten fazlasıyla kar sağlaması anlamına gelecektir. 2 milyar metreküp Türkiye’nin dişinin kovuğunu doldurmayacak bir hacim olarak düşünülse de bir başlangıçtır. Bu sebeple önemli bir adımdır. Türk dünyasının artık bu bağlamdaki işbirliklerine odaklanmasını sağlayacaktır. Bunların hepsi potansiyel olarak geleceğe dair atılmış önemli imzalar olarak karşımızda bulunmaktadır.” değerlendirmesinde bulundu.
Akyener, uygun yatırım ortamlarının sağlanması ve ihracat koridorlarının oluşturulması durumunda Türkmenistan’ın 2050’lere doğru 65 milyar metreküplük gaz ihracatı yapabileceğini belirterek, “Dolayısıyla hem Avrupa’nın hem ABD’nin bu bağlamda bu süreçleri desteklemesinde fayda olduğunu düşünüyorum. 2 milyar metreküp Türk dünyasıyla entegrasyon sağlandığında, ileriki adımlarda 100 milyar metreküpe açılan bir koridor olarak karşımızda durabilir.” ifadelerini kullandı.
Türkmen gazı planı 1990’lara uzanıyor
Türk cumhuriyetleri arasında sahip olduğu devasa doğal gaz rezervleriyle öne çıkan Türkmenistan’ın Türkiye’ye gaz tedarik etme planı 1990’lara kadar uzanıyor.
Türkmenistan’ın 1991’de Sovyetler Birliği’nin dağılmasıyla bağımsızlığını kazanmasının ardından, Türkmen gazını getirmek için Ankara ile Aşkabat arasında anlaşma imzalansa da gaz tedariki çeşitli nedenlerle gerçekleştirilemedi.
Aradan geçen 30 yılı aşkın sürede Türkmenistan, doğal gaz ihracatı yapmak ve pazar çeşitliliğini artırmak için önemli adımlar attı ve gaz üretimi yıllık yaklaşık 80 milyar metreküpe ulaştı.
Türkmenistan, bu miktarın 40 milyar metreküplük kısmını Çin, İran ve Rusya gibi ülkelere ihraç ediyor. Türkiye de devreye aldığı boru hatlarıyla Rusya, Azerbaycan ve İran’dan boru gazı, sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) tesisleriyle çeşitli ülkelerden LNG tedarik çeşitliliğini sağlama konusunda kayda değer adımlar attı.
Türkiye, bu kapsamda gaz ithal eden ülke konumundan, devreye aldığı Karadeniz gazının da katkısıyla Avrupa’ya gaz ihraç eden bir ülke konuma geldi.
